Darmowa dostawa od 450zł 
Zapisz się na zabieg 
Zaburzenia barwnikowe hiperpigmentacyjne jako problem kosmetyczny.
Zaburzenia barwnikowe są wynikiem nieprawidłowości dotyczących syntezy jak
również rozmieszczenia w skórze melaniny, która jest naturalnym barwnikiem ludzkiego
organizmu. Zaburzenia te stanowią aż 90 % wszystkich problemów dermatologicznych,
z jakimi zgłaszają się pacjenci do lekarza. Melanocyty występują prawidłowo w warstwie
podstawnej naskórka i stanowią około 3 % wszystkich jego komórek, są komórkami
dendrytycznymi i pozbawionymi desmosomów.
Hiperpigmentacje, zwane zwyczajowo przebarwieniami, są wrodzonymi lub nabytymi
zaburzeniami barwnikowymi polegającymi na nadmiernym zabarwieniu, objawiającym się
w postaci plam ciemniejszych w stosunku do otaczającej skóry. Ze względów klinicznych
wyróżniamy hiperpigmentacje miejscowe oraz rozlane.
Hiperpigmentacje miejscowe (hyperpigmentationes circumscripta) mogą być
efektem działania czynników chemicznych i fizycznych, także mechanicznych, skutkiem
procesów zapalnych, efektem działania hormonów i leków, niedoboru witamin, czy
nieprawidłowego metabolizmu.
Hiperpigmentacje rozlane (hyperpigmentationes diffusa) występują w chorobach
ogólnoustrojowych, takich, jak np. przewlekła niewydolność nerek, choroba Addisona.
Nierzadko zmiany miejscowe przechodzą w zmiany rozlane.
Barwa skóry człowieka zależy nie tylko od obecności melaniny, ale także innych
barwinków, takich, jak: karoten, hemoglobina, oksyhemoglobina. Na jej koloryt wpływają
także barwniki w stanach chorobowych: barwniki żółciowe, methemoglobina, hemosyderyna,
sulfhemoglobina, leki, czy też metale ciężkie.
Hiperpigmentacja może mieć różne przyczyny:
- zwiększenie liczby prawidłowych melanocytów,
- nadreaktywność prawidłowych melanocytów,
- zwiększenie produkcji melanosomów przez melanocyty i zwiększenie liczby
przekazywanych melanosomów do keratynocytów,
- zmniejszone niszczenie melaniny przez makrofagi i keratynocyty.
Do hiperpigmentacji miejscowych, czyli ograniczonych zaliczamy m.in.: piegi,
zespół Peutza-Jeghersa, Xeroderma pigmentosum, wrodzone i nabyte znamiona barwnikowe,
melanozę Riehla, melanodermatitis toxica lichenoides et bullosa, hiperpegmentacje w skórze
starzejącej się, plamy soczewicowate, poikilodermię Civatte´a, nerwiakowłókniakowatość,
rogowacenie słoneczne barwnikowe, erythrosis interfollicularis colli, phytophotodermatitis,
cutis rhomboidalis nuchae, zespół Leopard, zespół Blooma, zespół Watsona, zespół
Albrighta, rak podstawnokomórkowy skóry, zespół Russella-Silvera, liszaj barwnikowy,
pokrzywka barwnikowa, rogowacenie ciemne, zanik pstry naczyniasty, a także przebarwienia
polekowe, czy reakcje fototoksyczne.
Piegi (ephelides) są małymi nieregularnymi plamami, najczęściej o średnicy do 3 mm,
najczęściej występującymi na skórze twarzy, mającymi barwę od jasno do ciemnobrązowej.
Piegi występują u osób o jasnej karnacji. Przyczyną ich powstania jest miejscowe zwiększenie
aktywności prawidłowych melanocytów, które produkują zbyt dużo melaniny. Mogą
występować również na ramionach oraz innych górnych częściach ciała. Pod wpływem
promieniowania słonecznego piegi stają się ciemniejsze. Piegi są hiperpigmentacją
dziedziczoną na sposób autosomalny dominujący. Pojawiają się już w wieku dziecięcym,
a ich widoczność zależy od pory roku i jest większa wiosną i latem, kiedy górne partie ciała
mamy bardziej odsłonięte i wystawione na promieniowanie słoneczne61,62.
Zespół Peutza-Jeghersa to współistnienie hamartomatycznych polipów
w przewodzie pokarmowym (żołądek, jelito) z brunatnymi barwnikowymi plamami na błonie
śluzowej jamy ustnej i oczu oraz wokół ust. Jest to rzadkie zaburzenie dziedziczone
dominująco. Plamy barwnikowe są podobne do piegów i pojawiają się już w dziecięcym
wieku. Zespół ten cechuje podwyższone ryzyko wystąpienia raka, ponieważ polipy
gruczolakowate mogą zezłośliwieć.
Choroba Reckinghausena (nerwiakowłókniakowatość = neurofibromatosis)
charakteryzuje się występowaniem plam, które określane są nazwą café au lait – mają kolor
kawy z mlekiem. Plamy te są okrągłe lub owalne. Są widoczne już przy porodzie i z wiekiem
powiększają się. Występują najczęściej na tułowiu. Mogą mieć średnicę u dzieci od 0,2 do 4
cm, a u dorosłych nawet do 30 cm. Przyczyną tychże palm jest zwiększenie ilości melaniny
w melanocytach i keratynocytach warstwy podstawnej naskórka. Choroba Recklinghausena
charakteryzuje się ponadto występowaniem licznych guzków w skórze i innych miejscach.
Plamy café au lait występują również u 2 – 10% zdrowych osób.
Skóra pergaminowata i barwnikowa (xerodema pigmentosum) jest dziedziczona
autosomalnie recesywnie. Zmiany pojawiają się między 1-szym i 4-tym rokiem życia. Na
skutek defektu enzymu odpowiadającego za odnowę DNA, dochodzi do bardzo silnej
nadwrażliwości skóry na promienie ultrafioletowe. Na skórze powstają liczne ciemne plamy
soczewicowate, piegowate, a także teleangiektazje. Następnie powstają plamy o charakterze
rogowacenia słonecznego (keratosis solaris), a dalej nowotwory złośliwe – czerniak złośliwy,
rak podstawnokomórkowy i kolczystokomórkowy skóry.
Plamy soczewicowate (lentigo solaris) są ciemnobrązowe i mają średnicę od 2 do 20
- Powstają na skutek zwiększenia ilości melanocytów i melaniny. Mogą występować na
skórze w każdej okolicy i są efektem jej przewlekłej ekspozycji na promieniowanie
słoneczne. Mogą występować u dzieci, ale częściej są obecne u osób starszych.
Rogowacenie słoneczne barwnikowe (pigmented actinic keratoses-PAK), nazywane
również szerzącym się barwnikowym rogowaceniem słonecznym (Spreading pigmented
actinic keratosis SPAK) są to złuszczające się w niewielkim stopniu zmiany brodawkowate,
powstające z przebarwionych brodawek łojotokowych, poddanych przewlekłej ekspozycji na
słońce. Ich ilość rośnie z wiekiem.
U osób starszych mogą się pojawiać także barwnikowe raki podstawnokomórkowe.
Skóra romboidalna karku (cutis rhomboidalis nuchae) są to zmiany
zwyrodnieniowo – hiperpigmentacyjne, jak sama nazwa mówi, pojawiające się na skórze
karku pod wpływem przewlekłej ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe. Częściej
Phytophotodermatitis są to późne efekty reakcji fototoksycznych, które mają postać
trwałych przebarwień w odsłoniętych partiach skóry i są związane z występowaniem
psoralenów w roślinach. Zmiany chorobowe mogą mieć postać wyprysku lub przypominać
oparzenia II stopnia. Rośliny należące do rodzin Moraceae, Rutaceae i Umbellifeae
syntetyzują furokumaryny i psoraleny, chroniące je przed grzybami. Związki te po kontakcie
ze skórą, która była wystawiona na promienie słoneczne, wywołują bolesne pęcherzykowe
lub pęcherzowe wykwity. Zmiany te ustępując, pozostawiają po sobie szarobrunatne plamy na
skórze. Przebarwienia skóry, będące odczynami fototoksycznymi, wywołuje bezpośredni
kontakt lub spożycie roślin blaszkowatych, np. selera, pasternaka, barszczu zwyczajnego,
marchwi, czy dziurawca.
Znamiona barwnikowe są wynikiem miejscowego, ogniskowego nagromadzenia
w skórze melanocytów. Dzielimy je na wrodzone i nabyte.
Wrodzone najczęściej są małe, rzadko olbrzymie, występujące już od urodzenia. Nabyte
pojawiają się w dzieciństwie lub okresie dojrzewania. Są to liczne znamiona, wielkością
odpowiadające ziarnu soczewicy. Nie towarzyszą im zmiany w narządach wewnętrznych.
Każdy dorosły człowiek posiada takie znamiona. Mogą być łagodne lub atypowe.
Ostuda (chloasma) zwana melasmą, dotyczy skóry twarzy kobiet. Są to
ciemnobrunatne, nieregularne plamy, których przyczyną mogą być zaburzenia hormonalne,
pojawiają się bowiem w ciąży i przy stosowaniu doustnych środków antykoncepcyjnych.
Promieniowanie słoneczne nasila te zmiany. Zmiany te mogą ustąpić po zakończeniu ciąży
oraz stosowania doustnej antykoncepcji. Ostuda to plamy dobrze odgraniczone od otoczenia.
Mogą pojawić się również na skutek stosowania niektórych leków albo być objawem guza
jajnika. Wiosną i latem należy ograniczyć eskpozycję na słońce, a jesienią i zimą stosować
kremy z hydrochinonem (inhibitor syntezy melaniny).
Melanoza Riehla (melanosis Riehl) występuje u kobiet w średnim i starszym wieku.
Plamy barwnikowe od jasno czerwonych, poprzez niebiesko fioletowe, aż do ciemnoszarych
lub brunatnych występują na szyi, czole, skroniach i policzkach.
Nietrzymanie barwnika (Incontinentia pigmenti) – zmiany skórne w tym schorzeniu
rozwijają się w dwu pierwszych tygodniach życia. Początkowo są to rumienie i pęcherzyki
ułożone linijnie, a następnie nadmiernie rogowaciejące ogniska, które pozostawiają po sobie
przebarwienia. Najczęściej ustępują one po okresie dojrzewania.
Poikilodermia Civatte´a i erythrosis interfollicularis colli charakteryzują się
występowaniem zmian hiperpigmentacyjnych na skórze tułowia i bocznych powierzchni szyi.
Mają związek z ekspozycją na promieniowanie ultrafioletowe.
Hiperpigmentacje w wyniku reakcji fototoksycznej są to trudno ustępujące
przebarwienia powstałe na podłożu zmian rumieniowych, które wystąpiły latem na skutek
stosowania kosmetyków posiadających w swoim składzie substancje fotouwrażliwiające.
Podobne zmiany powstają wokół ust i na policzkach (melanosis perioralis et peribuccalis
Brocg) pod wpływem kosmetyków zawierających pochodne wazeliny.
Przebarwienie liszajowate i pęcherzowe z zatrucia (melanodermatitis toxica
lichenoides et bullosa) występują u robotników pracujących ze smarami i dziegciami.
Powstają u nich ciemnoszare przebarwienia na odkrytych częściach skóry, nadmierne
rogowacenie mieszków włosowych oraz zlewne zmiany liszajowate.
Przebarwienia polekowe w postaci hiperpigmentacji występują w skórze, błonie
śluzowej, paznokciach i włosach. Powstają w wyniku odkładania się miejscowego (ale
również mogą mieć charakter uogólniony) melaniny i innych barwników, np. hemoglobiny,
czy karotenu. Do leków wywołujących polekową melanozę zaliczamy: cytostatyki,
barbiturany, chlorpromazyna, leki przeciwmalaryczne, fenotiazyna. Przebarwienia mają
postać plam, a nawet rumienia stałego. Przewlekłe stosowanie preparatów arsenu powoduje
powstanie drobnych plam.
Plamy barwnikowe mogą być skutkiem wielu chorób i występować po ich
zakończeniu. Spotykamy takie zmiany po zakończeniu leczenia łuszczycy, trądziku,
pęcherzycy, czy liszaja płaskiego. Również po zimnicy i gorączce maltańskiej pozostają
trwałe przebarwienia skóry. Przebarwienia występują też w świerzbiączce i erytrodermii.
Również urazy mechaniczne mogą doprowadzić do powstania przebarwień skóry, np.
w miejscu stałego ocierania się o nią elementów biustonosza, czy paska lub w miejscu
kontaktu skóry z opatrunkiem gipsowym.
Jeżeli macie problem z rozpoznaniem zmiany, warto skorzystać z porady dermatologa. Badania znamion barwnikowych należy wykonywać przynajmniej raz w roku!
