Skóra dojrzała, czyli proces starzenia się skóry

Starzenie się skóry jest procesem naturalnym i nieuniknionym, obejmuje on aspekty zarówno biologiczne jak i psychiczne. Jest to proces złożony i wielopłaszczyznowy. Zachodzące w skórze zmiany, spowodowane są dwoma, przebiegającymi równocześnie procesami: starzeniem wewnątrz- (chronologicznym i menopauzalnym) oraz zewnątrzpochodnym (związanym z nadmierną ekspozycją na promienie UV i dym papierosowy).
Jest to zatem wypadkowa starzenia wewnętrznego, kumulacji dawek promieniowania UV (fotostarzenia), oddziaływania różnorodnych czynników środowiskowych, a także, w przypadku kobiet od około pięćdziesiątego roku życia, niedoboru hormonów płciowych. Proces starzenia ma swój początek już w chwili osiągnięcia dojrzałości, chociaż niektóre czynniki mogą wywoływać zmiany w organizmie dużo wcześniej. Istnieje kilka teorii tłumaczących mechanizm procesu starzenia. Jedna grupa teorii jest związana z mechanizmami genetycznego starzenia skóry, druga ze starzeniem związanym z działaniem różnych czynników uszkadzających.

Starzenie zewnątrzpochodne

Ze względu na najistotniejszy czynnik prowokujący, starzenie zewnątrzpochodne nazywane jest „słonecznym” (photoaging). Jest to przewlekły proces zapalny, w którym przeważający udział mają przede wszystkim promienie docierające do skóry przez cały rok. W efekcie często widoczna jest różnica w wyglądzie skóry zasłoniętej (starzeje się wolniej) i skóry odsłoniętej, na której przeważają cechy fotostarzenia.

Starzenie wewnątrzpochodne

Genetycznie uwarunkowane przyczyny starzenia się skóry, określa się jako endogenne – pochodzące z wnętrza organizmu na skutek biochemicznych zmian starczych zachodzących w komórkach. W efekcie tego procesu powstaje szereg zmian o charakterze zanikowym, które charakteryzują się: cienkim naskórkiem, wiotkością skóry, utratą elastyczności, zmarszczkami mimicznymi. Pod względem klinicznym, wraz z wiekiem zmieniają się proporcje różnych warstw naskórka. Warstwą zapoczątkowującą cykl przemian rozwojowych naskórka jest najgłębiej położona warstwa podstawna, a zakończenie przemian morfologicznych i biochemicznych w naskórku stanowi wytworzenie się warstwy rogowej.

Objawy procesu starzenia się skóry

Podsumowując, w procesie starzenia się skóry możemy wyróżnić następujące po sobie fazy transformacji:

• Suchość

Wywołana upośledzeniem pracy gruczołów łojowych, które znacznie zmniejszają swoją produkcję po około 30 roku życia. W wyniku starzenia chronologicznego, wytwarzają dużo mniej łoju, co prowadzi do poważnych zakłóceń w równowadze wodno-tłuszczowej, wyraźnego odwodnienia skóry oraz sprawia, że zmarszczki stają się wyraźniejsze, proces ten pogłębia się z upływem lat.

• Pojawianie się zmarszczek

Lata dynamicznego wyrażania emocji w formie śmiania się, marszczenia brwi, mrużenia oczu przyczyniają się do powstawania zmarszczek mimicznych.

• Utrata jędrności i powstawanie nadmiaru skóry

Fibroblasty sukcesywnie uzupełniają zapas kolagenu i elastyny, z upływem czasu, tracą tę zdolność, czego efektem jest spadek produkcji tych białek. W wyniku tego procesu zmarszczki powiększają się, co jest szczególnie widoczne na policzkach, szyi i czole. Ponadto w procesie starzenia się skóry powstają zaburzenia struktury włókien elastycznych i kolagenu, np. zanikają poprzeczne włókienka elastyny dochodzące do granicy skórno naskórkowej, włókna elastynowe grupują się w duże, bezpostaciowe konglomeraty, a włókna kolagenowe stają się pofałdowane, w wyniku czego skóra zaczyna obwisać.

• Utrata grubości skóry

Około czterdziestego roku życia skóra właściwa i podskórna warstwa tłuszczu robią się cienkie. Po 50 roku życia proces ten nabiera tempa, czego niekorzystnym efektem jest obwisanie i utrata podskórnej warstwy tłuszczu – skóra jest bardziej krucha i mniej odporna na otarcia. Zanikowi ulega warstwa ziarnista i kolczysta, granica skórno-naskórkowa ulega zatarciu.

• Zmniejszona odporność

Komórki Langerhansa pełnią w skórze funkcję receptorów systemu immunologicznego, rejestrując obecność patogenów i toksyn. W wyniku procesu starzenia zmniejsza się ich ilość, a bez nich niemożliwe jest szybkie odbieranie sygnałów ostrzegawczych, kiedy dochodzi do kontaktu z czynnikami drażniącymi.

Dodatkowo poważnemu upośledzeniu ulegają mechanizmy obronne w komórkach skóry, takie jak neutralizacja wolnych rodników, procesy związane z utrzymaniem właściwej wartości pH, regulacja hormonalna i immunologiczna komórki oraz adaptacja biochemiczna do egzogennych warunków stresowych.

• Zmniejszona zdolność naprawy uszkodzeń komórkowych

Ciało stopniowo traci swoje umiejętności naprawy uszkodzeń wolnorodnikowych. Zmiany w komórkach stają się zdecydowanie bardziej widoczne, a proces starzenia nabiera tempa. Starzejąca się komórka ma wolniejszy metabolizm. Spada ilość produkowanej przez nią energii, a to prowadzi do obniżonej zdolności naprawy uszkodzeń komórkowych.

• Obniżona zdolność gojenia

Z wiekiem skłonności naprawcze ciała znacznie zwalniają. U młodych osób komórki mają prawie doskonały mechanizmy regeneracji. W wieku 50 lat proces starzenia zaczyna przyspieszać, zaś tempo komórek epidermalnych mocno zwalnia. To pogarsza zdolność gojenia się ran.

• Utrata zdolności kontrolowania temperatury ciała

Gruczoły potowe także powoli tracą swoją zdolność sprawnego i prawidłowego funkcjonowania, to w rezultacie powoduje trudność w regulowaniu temperatury ciała i rejestrowaniu ciepła i zimna.

• Uszkodzenia spowodowane przez słońce

Melanocyty zaczynają źle funkcjonować, zmniejsza się ich ilość i regularność rozłożenia. Warstwa rogowa naskórka staje się grubsza. W skórze właściwej występują zmiany wywołane szkodliwym działaniem UV, takie jak elastoza, czyli zwyrodnienie włókien sprężystych, zmniejszenie się liczby włókien kolagenowych oraz naczyń krwionośnych, spowolnienie metabolizmu komórkowego. Ponadto zmniejsza się zdolność skóry do walki z uszkodzeniami słonecznymi, co często powoduje nierówną pigmentację.

• Rozszerzone pory i szorstkość skóry

Zwiększona szorstkość pojawia się z wiekiem, kiedy wolne rodniki, gównie pochodzące ze światła słonecznego, atakują kolagen i elastynę. Niektórzy ludzie mają skłonność do rozszerzonych porów. W miarę upływu czasu system wspierający skórę powoduje, że stają się one większe. W efekcie cera jest szorstka i nierówna. Natomiast w wyniku zmian w komórkach warstwy podstawnej ulega wydłużeniu czas przechodzenia keratynocytów z warstwy podstawnej do rogowej.

• Teleangiektazje

Pogarsza się mikrokrążenie skórne, które objawia się kruchością naczyń kapilarnych, skłonnością do mikrowylewów i zasinień skóry, pojawiają się teleangiektazje, zaczerwienienie i skupiska drobnych linii znajdują się najczęściej na skórze nosa. Zmniejsza się liczba gruczołów potowych, co dodatkowo utrudnia detoksykacje skóry.

Naturalny proces starzenia skóry prowadzi do licznych zmian zachodzących zarówno w naskórku, jak i w tkankach położonych głębiej.

Do zmian w naskórku przyczyniają się:

• utlenianie lipidów w substancji międzykomórkowej, kwasów tłuszczowych i ceramidów,

• zakłócenie wytwarzania naturalnego czynnika nawilżającego NMF, co podobnie jak utlenianie lipidów prowadzi do występowania suchości i nasilenia złuszczania się naskórka,

• zanik warstwy rozrodczej naskórka i znaczne zmniejszenie się liczby podziałów komórkowych,

• pogrubienie i zmniejszenie spójności warstwy rogowej,

• zmniejszenie liczby czynnych enzymatycznie melanocytów,

• zmniejszenie liczby dendrytycznych komórek Langerhansa.

Do czynników wpływających na zmiany w skórze właściwej należą:

• zmniejszenie liczby elementów komórkowych, przede wszystkim fibroblastów, których aktywność z wiekiem ulega spowolnieniu; następuje zjawisko przesunięcia równowagi w stronę zwiększonego rozkładu kolagenu i elastyny, w związku z tym tkanka łączna traci swoja elastyczność i wytrzymałość, wiotczeje, powstają zmarszczki,
• zmniejszenie ilości kwasu hialuronowego, wpływającego na zawartość wody w tkankach,
• pofałdowanie, pogrubienie, odkształcenie struktury włókien kolagenowych i sprężystych,
• zmiany charakteru połączeń między włóknami kolagenowymi, co prowadzi do utraty ich elastyczności.

Zmiany przebiegające wraz z wiekiem

SKÓRA CZTERDZIESTOLATKÓW

Kryzys hormonalny występujący w tej dekadzie może spowodować pojawienie się trądziku osób dorosłych, dochodzi do nadmiernego wytwarzania łoju, a w następstwie skóra staje się bardzo sucha. W tym właśnie okresie kobiety często cierpią z powodu zmian skórnych wywołanych okresem przedpokwitaniowym. Skóra zaczyna tracić wcześniejszą sprężystość, włókna mięśniowe starzeją się lub wiotczeją. Kurczą się komórki tłuszczowe. Zmniejsza się sieć podskórnych włókien elastycznych i kolagenowych, które stają się sztywniejsze pod wpływem ekspozycji na promieniowanie UV, niedoborów substancji odżywczych i odwodnienia. Zmiany te z początku występują na czole i stopniowo schodzą w dół ciała, pod wpływem działania sił grawitacji. Pogłębiają się zmarszczki mimiczne, pojawiają się również zmarszczki na szyi i dekolcie. Ponadto dochodzi do stwardnienia naczyń włosowatych, obumierają zakończenia nerwów, a siła grawitacji przesuwa naskórek w stronę skóry właściwej. Powierzchowna warstwa staje się coraz cieńsza, podczas gdy głębiej położone warstwy wytwarzają coraz mniej nowych komórek. Komórki powstają wolniej niż we wcześniejszych dekadach życia. Również gruczoły łojowe produkują mniej łoju.

Drobne zmarszczki na skórze ulegają pogłębieniu i wydłużeniu. Może rozwijać się obrzęk cienkiej skóry wokół oczu. Uwidaczniają się hiperpigmentację, plamy starcze i nierówne napięcie skóry występują na dużych obszarach ciała. Bardziej widoczne stają się uszkodzenia wywołane przez słońce.

SKÓRA PO PIĘĆDZIESIĄTCE

Najważniejszą zmianą fizyczną u kobiet po 50. roku życia jest menopauza. Duże zmiany hormonalne występują już od ok. 45. do ok. 55. roku życia. Zmniejsza się wtedy wytwarzanie hormonów żeńskich – estrogenów, w wyniku czego skóra kobiet staje się sucha i cieńsza, a zmarszczki stają się bardziej widoczne. Estrogeny są odpowiedzialne za syntezę włókien elastycznych i kolagenu, zmniejszenie ich stężenia sprawia, że skóra staje się wiotka, pomarszczona i pofałdowana, szczególnie wokół oczu, żuchwy, nosa i na szyi. Zmieniają się kontury twarzy, pojawia się podwójny podbródek, szczególnie u osób z nadwagą. Kości policzkowe stają się bardziej wystające, co spowodowane jest zmniejszeniem ilości podporowej podskórnej tkanki tłuszczowej. Zaczynają pojawiać się brodawki skórne, które wystają nieco ponad powierzchnie skóry – szczególnie na górnej części ciała.

SKÓRA SZEŚĆDZIESIĘCIOLATKÓW

Ulega zmianie napięcie mięśni i grubość tkanki podskórnej, w efekcie czego istniejące już zmarszczki i pofałdowania stają się bardziej widoczne. Oczy tracą blask, a skóra wokół nich zaczyna mocno obwisać. W miarę upływu lat najważniejsze staje się nawilżenie skóry.
Na każdym etapie, należy dbać i właściwie pielęgnować nasze ciało, dla tego zapraszamy na konsultację do gabinetu kosmetycznego Esti Life.